O modułowości stosowanej coraz częściej w bezzałogowcach, wspomniałem już w poprzednim artykule „Najnowsze trendy panujące w świecie bezzałogowców„. Były to jednak rozważania czysto teoretyczne. Przyszła zatem kolej na pokazanie z bliska dobrego przykładu. Zobaczmy zatem, czy teoria pokryje się z rzeczywistością! Dodam także, że wybór systemu bezzałogowego na omawiany przykład, nie był przypadkowy – w zasadzie to on zainspirował mnie wcześniej do rozważań teoretycznych na temat trendów.
System Pszczoła.
BSL Pszczoła, fot. Optimum
Na wstępie podkreślmy, że jest to system dedykowany siłom zbrojnym i jest całkowicie polskiej produkcji! System jest opracowywany przez dwie doświadczone i współpracujące ze sobą od lipca 2014 roku firmy, tj. Optimum sp.j. oraz WB Electronics S.A.. Współpraca obejmuje zakres wdrożenia i produkcji dronów oraz ich wyposażenia, w tym także uzbrojenia. (Tak! To nie pomyłka – odnośnie uzbrojenia. System pszczoła, to m.in. drony uderzeniowe. O czym dalej.)
System Pszczoła, to drony klasy mikro (klasyfikacja NATO’wska, określająca m.in. wagę bezzałogowca do 5kg), typu VTOL (pionowzloty). Pojedynczy zestaw to 6 dronów – 2 obserwacyjno-rozpoznawcze oraz 4 uderzeniowe. System powstał na potrzeby wojska na poziomie plutonu. W szczególe dedykowany jest piechocie zmotoryzowanej, chociażby z uwagi na jego obsługę oraz zakres możliwości plutonu. Transport 1 zestawu systemu Pszczoła ma zapewniać co najmniej 2 transportery (t.j. KTO Rosomak czy HMMWV), które przewoziłyby po 3 kontenery startowe z bezzałogowcami. System jest tak skonstruowany, że można go w całości obsługiwać z wnętrza transportera. Kontenery transportowe są wielofunkcyjne. Po automatycznym otwarciu, służą także jako pole do startu i lądowania dla BSL’a. Po powrocie drona, potrafią się także automatycznie zamknąć. Można je także przenosić ręcznie, np gdy zajdzie potrzeba startu dronów z innego miejsca, np niedostępnego dla transportera.
BSL Pszczoła w kontenerach na transporterze, fot. Optimum
Same zaś drony, w momencie startu i lądowania (lądowanie tylko obserwacyjnych), są na autopilocie, t.j. wykonują te czynności autonomicznie (w szczególnych sytuacjach można obsłużyć je także ręcznie, bez autopilota). W odróżnieniu do obserwacyjnych, drony uderzeniowe jednak nie wracają do kontenera. Ulegają zniszczeniu atakując cel niczym Kamikadze. Jeśli misja się z jakichś powodów nie powiedzie, uruchamia się procedura autodestrukcji i dron mimo wszystko ulega także zniszczeniu. Właściwy etap lotu może być także zrealizowany dwojako, w trybie ręcznym, lub automatycznym po podaniu współrzędnych celu. Do zniszczenia celu (nieopancerzonego) stosowana będzie kierunkowa głowica odłamkowa.
Dzięki dronom obserwacyjnym, pluton może uzyskać obraz „wroga” w świetle widzialnym oraz w termowizji, z wysokości do kilkuset metrów, z zasięgiem do ok 2km. Na poziomie plutonu, który działa w dość ograniczonym rejonie, jest to całkowicie wystarczalne, sam zaś dron, powyżej 100m, jest praktycznie niewidzialny i niesłyszalny. Cele wykryte w misji rozpoznawczej mogą być niszczone etatowymi środkami ogniowymi plutonu lub dronami uderzeniowymi.
Pszczoła / Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego – 2014r, fot: Optimum
Pszczoła / Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego – 2014r, fot: Optimum
Pszczoła prezentowana była w zeszłym roku na targach „Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego”, w Kielcach. Widać po załączonych powyżej zdjęciach, że jej obecna postać jest nieco już zmodyfikowana. W tym roku, XXIII już edycja MSPO, odbędzie się we wrześniu – od 1.09 do 4.09 2015r.
Dlaczego drony uderzeniowe są jednorazowe?
Na pozór, wydaje się to mało racjonalne. Jednak jak przekonują inżynierowie z Optimum, jest to rozwiązanie przemyślane, celowe i bezpieczne (co jest szczególnie ważne na polu walki).
Drony uderzeniowe uzbrajają się automatycznie już w powietrzu, po pewnym czasie od startu. Zatem powrót takiego drona, który nie zrealizowałby misji, byłby obarczony dużym ryzykiem. Lądowanie obok startu jest najtrudniejszą procedurą i nawet mimo zautomatyzowania tego procesu, nie można być w stu procentach pewnym, że wszystko pójdzie zgodnie z planem, w szczególności w warunkach bojowych. Ryzyko, że dron uderzeniowy, mógłby przy lądowaniu np. nie trafić w kontener, jakkolwiek niewielkie, jest zupełnie nieakceptowane, stąd też decyzja, że drony uderzeniowe są jednorazowego użytku – jeżeli dowódca plutonu już po starcie drona podejmie decyzję o zaniechaniu jego użycia, ulega on autodestrukcji. //Optimum
BSL Pszczoła, fot. Optimum
Wydawać się też może, że uśmiercanie sprawnego drona, to rozwiązanie także mało ekonomiczne, bo przecież z łatwością dron uderzeniowy mógłby np zrzucać ładunek i wracać już do kontenera w stanie nieuzbrojonym. Jednak i na to pytanie także uzyskałem odpowiedź z Optimum:
Co do możliwości zrzutu ładunku, rozważaliśmy takie rozwiązanie, jednak wydaje się ono nieefektywne – z samego założenia takiej metody, ładunek musiałby być zrzucony z góry, w rejonie celu – trudno byłoby go więc użyć w terenie leśnym czy zurbanizowanym, byłby też niewiele bardziej precyzyjny niż pocisk wystrzelony z etatowych środków ogniowych plutonu. Wykorzystanie do ataku całego drona umożliwia natomiast bardzo precyzyjne, niemalże chirurgiczne trafienie w cel – operator posiada kontrolę nad kierunkiem lotu ładunku do samego momentu jego wybuchu. //Optimum
BSL Pszczoła podczas testów, fot. Optimum
Warto także dodać, iż WB Electronics, ma jeszcze jeden dron w zanadrzu, który wykazuje samobójcze skłonności niczym Kamikadze – jest nim Warmate. Z innych przykładów; w Iranie trwają prace nad Yasirem – także dron jednorazowy, o „nieco” większej sile rażenia.
Modułowość.
System Pszczoła tak naprawdę składa się z 2 różnych typów dronów. Z większego BSL’a, opartego na platformie Virtus produkowanej przez WB Electronics, dedykowanego do głowic obserwacyjno-zwiadowczych oraz z mniejszego, produkcji Optimum – dedykowanego do głowic uderzeniowych.
BSL Virtus firmy WB Electronics – fot. Optimum
Dwa różne bezzałogowce, różne głowice…
Wydaje się, że przez powyższe, system jest nazbyt skomplikowany, wręcz mało spójny. Nic jednak bardziej mylnego, ponieważ dzięki modułowej budowie obu dronów i jednolitym mocowaniom głowic zastosowanych w tychże dronach, z powodzeniem można zamiennie stosować np głowicę uderzeniową w dronie obserwacyjnym (jeśli zajdzie potrzeba) lub głowicę obserwacyjną w dronie uderzeniowym.
Przykładowy scenariusz: wysłano na misję dwa drony z zestawu Pszczoła z głowicami do obserwacji dziennej, zachodzi nagle potrzeba, aby wysłać także drona z głowicą do obserwacji w podczerwieni. A pozostały nam tylko 4 drony uderzeniowe. W tym momencie czas nie jest naszym przyjacielem. Przekładamy zatem szybko głowicę z właściwą optyką do drona uderzeniowego. Tym samym spokojnie możemy kontynuować misję.
BSL Virtus firmy WB Electronics, fot. M.Dura / defense24.pl
Różnica konstrukcyjna głównie wynika ze względów ekonomicznych. Dron uderzeniowy, jako, że jest jednorazowy i nie musi „długo” utrzymywać się w powietrzu, może mieć zwyczajnie słabsze parametry, tańsze i mniejsze części – w związku z powyższym – dron uderzeniowy to zminiaturyzowana, ekonomiczna wersja drona obserwacyjnego. Oba są jednak kompatybilne z obsługiwanym systemem i z obsługiwanymi głowicami różnego typu (jednym z kluczowych elementów współpracy w.w. firm jest właśnie standaryzacja uchwytów głowic).
Technicznie
Dron uderzeniowy:
- Rodzaj jednostki: wielowirnikowiec
- Rodzaj napędu: elektryczny
- Ilość wirników: 4
- Całkowita masa platformy nośnej: 1,3 kg
- Zasięg operacyjny: 2 km
- Czas lotu: 30 minut
- Prędkość lotu: 16 m/s
- Maksymalna prędkość wiatru podczas lotu: 10 m/s
- Średnica (bez wirników): 510 mm
- Głowice: rozpoznawcza, uderzeniowa
Dron obserwacyjny (Virtus):
- Rodzaj jednostki: wielowirnikowiec
- Rodzaj napędu: elektryczny
- Ilość wirników: 4
- Całkowita masa platformy nośnej: 5 kg
- Zasięg operacyjny: 2 km
- Czas lotu: 40 minut
- Prędkość lotu: 11 m/s
- Pułap maksymalny – 3000 m n.p.m.
- Dokładność określenia współrzędnych celu – 25 m
- Głowice: rozpoznawcza, uderzeniowa
BSL Pszczoła podczas testów, fot. Optimum
Przyszłość.
W systemie Pszczoła, dyskusyjna może być co najwyżej siła rażenia ładunku wybuchowego głowicy uderzeniowej. Bo jakby nie było – dość mały dron nie jest w stanie przenieść nic większego od siebie. Ładunek Pszczoły to tylko 0,7 kg. Ale wyobraźmy sobie sytuację, kiedy to drony te będą w stanie, w razie potrzeby, atakować rojem, komunikując się między sobą, niemal jak drapieżniki? Przy jednym zestawie, atakujące 4 drony uderzeniowe jednocześnie, to już nie 0,7kg materiałów wybuchowych, a 2,8kg, a taka ilość potrafi zrobić już niezłą dziurę w ziemi. Duża ilość mikro dronów atakujących z różnych stron, może być w wielu sytuacjach dużo bardziej efektywna, niż nie jednego drona o dużej sile rażenia.
Reasumując…
Na przykładzie systemu Pszczoła, widać jak na dłoni, że nawet w BSL’ach klasy micro drzemie ogromny potencjał. Jeśli są dodatkowo modułowe – eksploatacja takich maszyn jest nie tylko łatwiejsza i wygodniejsza, ale też i tańsza – co jest w zasadzie bardzo istotne. Drony modułowe są też bardziej niezawodne i bardziej funkcjonalne. A dzięki wspólnym, standaryzowanym elementom, takim jak chociażby uchwyty pod głowice różnego typu, pojedyncze, różne co do typu drony, mogą mieć dużo szersze zastosowanie. Sama zaś Pszczoła łączy w sobie pewne cechy, dzięki którym wykorzystanie tego systemu może być dużo dalej idące, niż tylko wojskowe. Dotychczas drony uderzeniowe kojarzyły się też ewidentnie z maszynami wielotonowymi wielkości sporego samolotu za setki milionów $. Pszczoła dość radykalnie zmienia ten pogląd.
Co ciekawe, modułowość to wcale nie domena tylko mikro dronów. Z powodzeniem stosowana jest także i w największych bezzałogowcach, m.in. klasy MALE, czy też w mini śmigłowcach, m.in. TANAN (projekt Airbus Defence and Space oraz DCNS).
Modułowość, to oczywista przyszłość. Wygląda też na to, że polska pszczoła sieje jeszcze większe zniszczenia, niż afrykańska. 🙂
Na koniec prezentacja wideo:
